Cibimizə girən internet oğruları

"Hər dəfə maaş alanda kartımda kommunal ödənişləri etmək üçün bir az pul saxlayıram. Ancaq son bir neçə dəfədir ki, kartımdan pul silinir. Belə hallarla heç vaxt rastlaşmamışdım. İndi karta olan etibarım da azalıb. Artıq kartda pul saxlamaqdan ehtiyat edirəm".

Bunu ANS PRESS-in əməkdaşı ilə söhbətində paytaxt sakini Arif Pənahov söyləyib. Onun sözlərinə görə, maaş kartından bir ay ərzində təxminən 45 manat pul yoxa çıxıb. Bir neçə xarici saytdan ödəniş etdiyini deyən gənc bu problemin saytlardan və ya bankdan qaynaqlandığını müəyyən edə bilmir.

Mütəxəssislər isə bu cür halların qarşısını almaq üçün kart sahiblərinə bir sıra qaydalara riayət etməyi məsləhət görürlər. Əvvəla, kart sahibi olan şəxs ödənişlər edərkən seçdiyi veb saytının təhlükəsizliyindən əmin olmalıdır. Çünki bəzi hallarda xakerlər kiber hücumlar vasitəsilə saytın bazasında olan məlumatları götürə bilir. Belə olan halda sizin kartınızın bütün məlumatları avtomatik olaraq internet oğrularının əlinə düşür.

Bank mütəxəssisi Vasif Qarayev ANS PRESS-ə açıqlamasında bildirir ki, bank müştərisi istənilən halda kartından etdiyi əməliyyatları əldə edə bilər. Bunun üçün vətəndaş müştərisi olduğu banka müraciət etməlidir. Bankın verdiyi çıxarışla kartla aparılan bütün əməliyyatları müşahidə etmək mümkün olur. Həmçinin, banklarda baş verən hadisəni araşdırmaq üçün xüsusi şöbə olur və şikayət daxil olan kimi həmin problem mütəxəssislər tərəfindən araşdırılır.

Bəzi mütəxəssislər isə hesab edir ki, plastik kartdan pulun silinməsi banklararası əməliyyatlarla əlaqəlidir. Beynəlxalq ödəniş sistemlərinin (MasterCard, Visa və s.) şərtlərinə əsasən, bank kartları vasitəsilə əməliyyatlar xüsusi qaydalarla keçirilir.

Kart vasitəsilə əməliyyat aparılarkən, kartı qəbul edən bank tərəfindən ödənişin məbləği barədə emitent banka, yəni kartı buraxan banka sorğu göndərilir. Emitent bank bu sorğuya cavab olaraq həmin banka kartın etibarlığı və müştərinin ödəniş qabiliyyətliyi barədə məlumat verir və sorğuda göstərilən məbləğ emitent bank tərəfindən bloklanır. Bütün bunlar bir neçə saniyə ərzində avtomatik baş verir.

Müştəri ola bilər ki, hesabını yoxladıqda həmin vəsaitin silindiyini görəcək. Amma məbləğin bloklanması müştərinin bank hesabından vəsaitin silinməsi hesab edilmir və ödəniş əməliyyatının həyata keçirilməsi demək deyil. Yəni, istər ölkə daxilində, istərsə də xaricdə kartı qəbul edən bank öz cibindən müştərinin pulunu verir. Bank arxayındır ki, bu məbləği kartın aid olduğu bankdan nə vaxt istəsə götürə bilər. Bu da ödəniş tələbi əsasında həyata keçirilir. Ödəniş tələbi kartı qəbul edən bank tərəfindən qaydalara görə ən geci 33 gün ərzində göndərilməlidir. Adətən xarici ticarət və xidmət müəssisələri bu tələbi bir neçə gün və bir neçə həftədən sonra göndərirlər. Bu təcrübə kart əməliyyatları üzrə bütün dünyada norma sayılır.

Nəhayət, ödəniş tələbi göndərildikdən sonra müştərinin hesabından həmin bloklanmış vəsait silinir. Və,diqqət edin, bu halda valyuta mübadiləsinə ehtiyac varsa, mübadilə pul vəsaitinin məhz hesabdan silinən günün məzənnələri ilə keçirilir.

Bununla yanaşı, kart vasitəsilə aparılan əməliyyatların keçirilmə və vəsaitlərinin silinmə günlərində olan məzənnələr müxtəlif olduqda, bloklanmış məbləğlə hesabdan silinən məbləğ fərqli ola bilər. Adətən, valyuta məzənnlərənin dəyişməsi çox kiçik olduqda, bu fərq gözə çarpmır. 21/02/2015-ci il tarixində qəbul edilmiş milli valyuta məzənnələrinin rəsmi dəyişdirilməsi zamanı artıq bu fərq nəzərə çarpacaq dərəcədə təşkil edib.