Hacı İbrahimi həbsə aparan 125 milyard dollarlıq əfsanə... – FOTO

Virtualaz.org saytının xəbər verdiyi kimi, oliqarx mayın 12-də iri məbləğdə kredit dələduzluğu işi üzrə ifadə vermək üçün DİN-in Baş Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsinə (“Bandotdel”) çağırılıb və bir daha geri qayıtmayıb.

Ən azından bu yazı hazırlanarkən Hacı İbrahim hələ də “Bandotdel”də idi. Hərçənd ki, ona qarşı rəsmi ittihamın elan edilmədiyi və barəsində məhkəmə tərəfindən həbs-qətimkan tədbiri seçilmədiyi bildirilir.

Bəs cəmi 4 il əvvəl Xəzərdə süni adalar yaradıb üzərində 1 milyon adamın yaşaya biləcəyi şəhər salmaq iddiasını ortaya atan, bu fantastik layihəsini reallaşdırmaq üçün elə fantastik səylərlə işə başlayan Hacı İbrahimi “Bandotdel”ə aparan səbəblər nədir? 125 milyard dollarlıq layihəni irəli sürən iş adamı niyə müflis oldu və onun banka kredit borcunun həcmi doğrudanmı fantastik məbləğlərdədir? Oliqarxın əfsanəvi “Khazar İslands” layihəsinin sonrakı aqibəti necə olacaq?

Bu və ya digər suallara cavab tapa bilmək üçün Hacı İbrahimi “Bandotdel”ə aparan “Xəzər adaları”ına üz tutduq.



Bir vaxtlar hər gün yüzlərlə ağırtonnajlı maşının daş-torpaq daşıyıb dənizə tökdüyü, minlərlə işçinin, tikinti texnikasının işlədiyi süni adalara indi sükut çöküb.

Layihənin məsul şəxsləri deyirlər ki, işlərin intensivliyi onsuz da son vaxtlar maliyyə problemləri ilə bağlı səngimişdi. Hacı İbrahim saxlanılandan sonra isə işlər demək olar ki, dayanıb.

Dəqiqləşdiririk ki, işlər dayanana qədər “Xəzər adaları”ında hər gün 2000-2500-ə yaxın adam işləyirdi. İndi isə mühafizəçilər, bir də “Xəzər adaları”ında ötən il açılan restoranın tək-tük müştəriləri gözə dəyir...

2011-ci ildə - neftin barelinin 150 dollara satıldığı bir vaxtda irəli sürülən bu fantastik layihə Hacı İbrahimin xarici mediada apardığı PR sayəsində çox məşhurdur. İnternetdə dünyanın ən hündür binası barədə axtarış aparsan, qarşına dərhal “Xəzər adaları” layihəsi və orada tikilməsi planlaşdırılan 1050 metrlik “Azerbaijan Tower” barədə məlumat çıxacaq.

Baxmayaraq ki, Hacı İbrahimin Nehrəmli 1050 metr hündürlükdə binanın penthausuna çıxmaq xəyalları indi kədərli görünə bilər. Axı bu fantastik hündürlükdə binanı tikmək istəyən iş adamı indi onun layihəsinin təxmini smeta dəyəri ilə müqayisədə tamamilə qəpik-quruş kimi görünən məbləğ üzündən “Bandotdel” müstəntiqlərinin qarşısında oturmalı olub.

Bəli, Hacı İbrahimin Beynəlxalq Banka olan kredit borcu 125 milyard dolların fonunda dənizdə damla sayıla bilər - cəmi 57 milyon dollar. Hərçənd ki, “oliqarxgeyt” qalmaqalı təzə başlayanda fantastik borc məbləği haqda məlumatlar gəlirdi. Hacı İbrahimin borcunun 850 milyon dollara yaxın olduğu deyilirdi.

“Xəzər adaları” layihəsinin rəhbəri Qurban Əhmədov Hacı İbrahimin maliyyə məsələləri haqda detallı məlumatlara malik deyil. Ancaq borcun belə fantastik məbləğdə olduğu haqda deyilənləri rədd edir.

“Hacının borcu faizlərlə birlikdə 70 milyon dollara yaxındır” - o deyir.

Axı necə oldu ki, bu cür fantastik layihəni həyata keçirmək iddiasında olan iş adamının belə “cüzi” məbləğə ehtiyacı yarandı? Məgər Hacı İbrahim Xəzərdə süni adalar yaradıb üzərində şəhər salmaq ideyasını irəli sürərkən ümidini ancaq bank kreditlərinə bağlamışdı?

Hacı İbrahim həbs olunmazdan cəmi bir neçə həftə əvvəl jurnalistlərə demişdi ki, aparılmış son dəqiq hesablamalara əsasən indiyə qədər “Xəzər adaları”ına 1 milyard 157 milyon dollar xərclənib. Bu vəsaitin cəmi 57 milyon dolları bank kreditidir.



“Qalanı öz şəxsi kapitalımdır”- deyə iş adamı əmin edirdi.

İşə başlayandan sonrakı 4 il ərzində Hacı İbrahim dənizin içərilərinə doğru xeyli irəliləyə bilib. Dərinliyi 4-7 metrə çatan sularda bir neçə süni adalar yaradılıb, böyük həcmdə torpaq işləri görülüb. 300 hektardan çox sahəsi olan dəniz ərazisi doldurulub.

Restoran, çimərlik kimi təqdim olunan hovuz, idman kompleksi, nəhəng körpülər, palma ağaclarının əkildiyi (çoxu quruyub) bulvar, yeni şəhərin meriyası üçün nəzərdə tutulan inzibati binanın beton karkası, beş yaşayış binasının karkası, bir neçə binanın özülü... - bütün bunlar süni adalar üzərində yerləşir.

“Binaları 30-35 metr dərinliyə vurulan svayların üzərində tikirik, zəlzələyə davamlılığı çox yüksəkdir”- indiki çətinliyin müvəqqəti olduğuna inanmağa çalışan layihə rəhbəri həvəslə izah edir.

Hacı İbrahimin pulları nə dərəcədə israf etdiyini demək çətindir. Xüsusən də söhbət özünün dediyi kimi, onun “öz pullarından” gedirsə...



Ancaq indiyədək görülən işlərin həcmi də böyükdür. Və bir mühüm məqam: Hacı İbrahimin layihəyə bu vaxta qədər xərclədiyi 1,2 milyard dollara yaxın vəsait geri qayıtmayan investisiyadır. Süni adalar üzərində şəhər salmaq layihəsinin təkcə giriş hissəsinə sərf edilən pullardır, yəni kommersiya baxımından indiki mərhələdə bu vəsaitin geri qayıtması mümkün deyil.

Pulları isə Hacı İbrahim bundan sonrakı mərhələdə qazanmaq istəyirdi. Yaradılan ilk süni adalar qrupunda maketi çox yaraşıqlı görünən yaşayış binalarını inşa edib hər kvadratmetrini 4-5 min manatdan satmaq, əldə edəcəyi gəlirləri sonrakı adalar qrupuna və orada tikiləcək evlərə yönəltmək istəyirdi. Və bu minvalla iş adamı öz fantastik layihəsini başa vurub 1050 metr hündürlükdən fəxrlə Xəzərdə saldığı yeni şəhəri seyr etməyə hazırlaşırdı.



Lakin Hacı İbrahimin “öz pulları” tükənməz deyildi və belə məlum olur ki, iş adamı təxminən ötən ildən başlayaraq maliyyə sıxıntıları ilə qarşılaşıb. İşləri davam etdirmək üçün vəsaitə ehtiyac yaranıb, xarici investorların cəlb edilməsi üçün aparılan saysız-hesabsız danışıqlar konkret nəticə vermədiyindən oliqarx sağa-sola yüz milyonlarla dollar kredit paylayan Beynəlxalq Banka üz tutub.

Hacı İbrahimin Beynəlxalq Bankla kredit müqaviləsinin detalları bizə məlum deyil. Ancaq onun özünün saxlanılmazdan əvvəl dediyinə və layihə rəhbərinin təsdiqlədiyinə əsasən 57 milyon dollarlıq kreditin müddəti hələ 2019-cu ildə bitməlidir.

Hazırda borcun məbləği faizlərlə birlikdə 70 milyon dollardan çoxdur. Və indi oliqarxdan tələb olunur ki, borcu dərhal və birdəfəlik bağlasın.

Şübhəsiz ki, Beynəlxalq Bank Hacı İbrahimə kredit verərkən onun fantastik layihəsinin füsunkar maketini yox, süni adalar üzərində ancaq karkası tikilib başa çatdırılan 3 çoxmərtəbəli binanı girov götürmüşdü. Hacı İbrahimin dediyinə əsasən bank həmin binaları 314 milyon dollar qiymətləndirib.

“Deyirəm 314 milyon girova ən azı 200 milyon dollar pul ayırmalı idin. Deyir, bəli. Deyirəm, cəmi 57 milyon dollar ayırmısan, heç olmaza 100 milyon dollar da ayır, buranı qurtarım pulunu götür. Beynəlxalq Bank isə deyir ki, yox, daha mənim pulum yoxdur”- oliqarx həbsindən bir az əvvəl belə deyirdi.



Beləliklə, Hacı İbrahimin layihəsinin kommersiya mərhələsi hələ indi başlayırdı. Əgər oliqarx birinci adalar qrupunda işləri başa çatdıra bilsəydi (buna isə təxminən 2 milyard dollar lazım gəlirmiş), oradan bir neçə milyard gəlir götürüb həm borclarını bağlaya, həm də Xəzərin içərilərinə doğru irəliləməkdə davam edə bilərdi.

İndi isə onun ödəmə qabiliyyəti şübhə altına alınıb - Beynəlxalq Bank daha kredit vermək istəmədiyindən oliqarx binaların tikintisini başa vura bilməyib və təbii ki, borcunu qaytarmaq imkanında olmayıb.

İndi isə kreditin vaxtının bitməsini gözləmədən onu istintaqa cəlb ediblər və vəsaitlərin mənimsənilməsində şübhəli bilirlər.

Bank praktikasında verilən kreditlərin vaxtından əvvəl tam həcmdə geri tələb edilməsinin nə dərəcədə geniş tətbiq olunduğu məlum deyil.

Əgər Beynəlxalq Bank Hacı İbrahimin layihəsinə inanmırdısa, ona 57 milyon dollarlıq krediti niyə ayırmışdı? Yaxud bank onun tikintisi hələ başa çatmamış üç binasına 314 milyon dollar qiymət qoyub girov götürəndə nəyə əsaslanmışdı? Bu suallar açıq qalır.

Hacı İbrahimə rəsmi ittiham irəli sürülmədiyindən onun hansı məbləğdə vəsaiti mənimsəməkdə şübhəli hesab olunduğu da məlum deyil. Əgər söhbət faizlərlə birlikdə həmin 70 milyon dollar kreditdən gedirsə, görünür, bu pulları haradasa Xəzər sularında axtarmaq lazım gələcək. Axı 70 milyon dollar Hacı İbrahimin 125-130 milyard dollarlıq layihəsində dənizdə damla kimi görünərdi, elə deyilmi?