Rus mediası İran şahının kişiyəbənzər hərəmlərini niyə tirajladı – FOTO+ANALİZ

ABŞ-İran münasibətlərinin normallaşmasından sonra Rusiya mətbuatı Nəsrəddin şahın hərəmxanasının fotolarını tirajladı.

ABŞ İran münasibətlərinin normallaşması zamanı bu fotoların yayılması və gündəmə oturması heç şübhəsiz ki, təsadüf ola bilməz. Bununla ruslar İran, ABŞ və İngiltərəyə mesaj verdi ki, Qacarlarla ingilislər arasındakı müqavilədən xəbərdarıq, müqaviləyə görə Qacarlar ailəsinə çatacaq pulun verilmədiyini də bilirik.

Gündəmə düşən bu xəbəri Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru Zaur Əliyev Ölkə.Az-da şərh etdi.

Zaur Əliyev: “Öncə Nəsrəddin şahın kim olmasına baxaq. Anadan olandan Təbrizdə yaşamış Nəsrəddinin şahlıq heç fikrindən belə keçmirdi. Elmi təfəkkürə malik olan bu adam həyatını təbiətin bir guşəsində keçirmək və kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmaq istəyirdi. Şah olana qədər Nəsrəddin fars dilində nə danışa nə də yaza bilrdi. Sırf türk dilində bilən Nəsrəddin 2 il ərzində fars və fransız dilində sərbəst danışmağa başladı. Şah olandan sonra əsas gücünü iqtisadiyyatda, hərbdə və elmdə Avropa tipli reformalar etməyə yönəltmişdi. Avropaya çoxlu sayda gənclərin təhsil almağa göndərilməsi onun prioriteti idi. Eyni zamanda Fransa ilə əsas əməkdaşlıq onun siyasəti idi. Rusiya ilə dostluq etmək niyyəti güdürdü deyə Şimali Azərbaycanı Qacar sülaləsinin torpağı kimi deyil, Rusiya torpaqları kimi görürdü. Nəsrəddin şahın Türk kimliyinə baxmayaraq Nizami, Füzuli kimi dühalar bəxş etmiş azərbaycanlılar haqqında yazırdılar: “Mədəniyyət ruhu daim azərbaycanlılardan əziyyət çəkir”… Onun ətrafında ermənilər çoxluq təşkil edirdi. Qadınlara qarşı zəif olan Nəsrəddin şahın 100-ə yaxın xanımı olub. Özüdə son günlər mediada paylanan o cür fotoların bir səbəbi var. Nəsrəddin şah 1873-cü ildə II Aleksandrın dəvəti ilə Sankt-Peterburqa yollanır və orada baletə tamaşa edir. Rəqqasların geyimi şahın diqqətini çəkir və o, saraya qayıtdıqdan sonra öz hərəmlərinə də o cür libasların tikilməsinə göstəriş verir. İkinci Nəsrəddin şah İranda massonluğun rəsmən fəaliyyətə başlamasına icazə verən şəxslərdən biridir. Erməni əsilli yazar Mirzə Melkum 1857-ci il dekabr ayının 10-da İran nümayəndə heyətinin bir sıra üzvləri ilə birlikdə “Səmimi dostlar” mason lojasına üzv olur. İrana qayıtdıqdan sonra isə tərcüməçilik fəaliyyətinə və İranda ilk teleqrafı qurduğuna görə şahın təqdirini qazanır, buna görə də Nəsrəddin şahın icazəsi ilə 1860-cı ildə Parisdəki farmason təşkilatlarına uyğun olaraq İranda ilk mason lojası olan Fəramüşxananı yaradır. Ondan başqa İranda inglislərin fitnəsi ilə orduda 8 min Hindistan erməniləri də var idi. İnglislər Nəsrəddin şahı hakmiyyətə gətirən Əmir Kəbiri şahın qəzəbinə gətirəndən sonra buradakı neft işini öz əllərinə keçirdilər. Qacar ailəsi ilə gizli bir müqavilə olur. Bu müqaviləyə görə İranda hansı hakmiyyət olmasından asılı olmayaraq neftdən gələn gəlirdən qazanc götürən ingilislər Qacar ailəsinə faiz ödəməli idilər və bu Qacar sülələsi nə qədər sağ olacaqsa o dövrə qədər də qüvvədə olmalı idi.

Şahın ətrafında ermənilər çoxaldığından onlar öz qızlarını hərəmxanaya verirdilər. Bununla da məqsədləri şahın dəstəyini qazanmaq idi. Ermənilərin öz qadınlarından istifadə etməsi tarixən bəllidir. Bu siyasətlə ermənilər İranda öz işlərini qaydaya salmaq istəyirdilər. Erməni qadınları isə yaşı 30-dan keçən kimi üzlərinə cod tük çıxması bəlli hal olduğundan o fotolardakı qadınların erməni olması şübhəsizdir.

Rusiya isə bu fotoları dərc etməklə İranın şah ailəsinə qarşı mənfi fikir formalaşdırmaq niyyəti güdürlər.

İngiltərə höküməti isə o müqavilənin üzə çıxmasında maraqlı deyil. Çünki belə olacağı təqdirdə İran və altılıq dövlətlər Qacar ailəsinə təzminat ödəməlidilər. Rusiyada bu faktı ortaya atmaqla istəyir ki, İran hökumətinə təsir etsin. Səbəb isə bəllidir. Hakimiyyətə xəbərdarlıqdır ki, biz sizin haqqınızda hər şeyi bilirik, elə etməyin bütün tarixi sənədləri aşkara çıxaraq".