Nazirlər Kabinetindən – QƏRAR

Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti “Ölçmələrin vəhdətinin təmin edilməsinin dövlət tənzimlənməsinə aid olan ölçmələrin siyahısı, həmin ölçmələrə dair məcburi metroloji tələblər, o cümlədən dəqiqlik göstəriciləri”nin təsdiq edilməsi haqqında qərar qəbul edib.

AzNews.info-nun Lent.az-a istinadən məlumatına görə, baş nazir Artur Rasizadənin imzaladığı qərarla ölçmələrin vəhdətinin təmin edilməsinin dövlət tənzimlənməsinə aid olan ölçmələrin siyahısı, həmin ölçmələrə dair məcburi metroloji tələblər, o cümlədən dəqiqlik göstəricilərinin siyahısı təsdiq edilib.

Siyahıda avtomobil nəqliyyatı, hava şəraiti, dəniz səviyyəsi və s. kimi müxtəlif sahələrə aid olan normativ göstəricilər yer alıb.

Ölçmələrin vəhdətinin təmin edilməsinin dövlət tənzimlənməsinə aid olan ölçmələrin siyahısı, həmin ölçmələrə dair məcburi metroloji tələblər, o cümlədən dəqiqlik göstəriciləri Sıra №-si Ölçmələr Ölçmələrə dair məcburi metroloji tələblər, o cümlədən dəqiqlik göstəriciləri
ölçmə diapazonu buraxıla bilən xəta
1 2 3 4
1. Səhiyyə sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr
1.1. İnsan boyunun ölçülməsi (900 ÷ 2000 ) mm ± 2 mm
1.2. İnsan kütləsinin ölçülməsi (1÷10) kq
(10 ÷ 100) kq ± 10 q
± 50 q
1.3. İnsan temperaturunun ölçülməsi (35 ÷ 42) °С ± 0,1 °С
1.4. İnsanda bir qrup əzələlər tərəfindən yaranan gücün ölçülməsi (5 ÷ 500) daN ± 5 %
1.5. Elektrik gücü üzrə dozalanmanın fiziki yükünün ölçülməsi
(7 ÷ 1000) Vt (7 ÷ 100) Vt ± 3 Vt,
(100 ÷ 500) Vt < 3 %,
(500 ÷ 1000) Vt 30 0C temperaturdakı su üçün – 3%
5 illik dövr ərzində Q2/Q1 nisbəti 1,5 ; 2,5; 4 və ya 6,3 ola bilər
suyun temperaturu
0,1 0C-dən 30 0C-dək
və ya
30 0C-dən 90 0C-dək
suyun istənilən temperaturunda, ən kiçik sərfdən (Q1) keçid sərfinədək (Q2) (xaric)
(Q1 ≤ Q< Q2) yol verilən maksimal müsbət və ya mənfi xəta 5%- dir
suyun təzyiqinin nisbi diapazonu Q3 üçün 0,3 bar -dan 10 bar-dək ( 1 bar = 105 Pa )
9.1.2. su sayğacları (15 – 200) mm Qmin≤Q Qt≤Q≤Qmin ± 2 %
9.2. Qaz sərfinin uçotu üzrə ölçmələr:
9.2.1. qazın sərfinin ölçülməsi sinif 1,5
Qmax/Qmin ≥ 150
Qmax/Qt ≥ 10
Qt/Qmax 1,2

ən kiçik diapazonda, qazın temperatur diapazonu 40 0C

1
2 3 4
9.2.2.
ölçmə şəraitində həcmi və ya kütləni göstərən qaz sayğacı
sinif 1,5
Qmin≤ Q < Qt
Qt ≤ Q ≤ Qmax 3,0 %
1,5 %
əgər Qt və Qmax ara-sındakı xətalar eyni işarəyə malikdirlərsə, onların hamısı 1,5 sinif üçün 1 %-i
9.3. Elektrik sərfinin uçotu üzrə ölçmələr:
İşçi temperaturlar

+5 0C ÷ +30 0C
-10 0C ÷ +5 0C
və ya
+30 0C ÷ +40 0C -25 0C ÷ -10 0C
və ya
+40 0C ÷ +55 0C -40 0C ÷ -25 0C
və ya
+55 0C ÷ +70 0C
Sayğacın sinfi A B C A B C A B C A B C
Birfazalı sayğac, çoxfazalı sayğac- əgər balanslaşdırılmış yüklərlə işləyirsə
İmin ≤ İ ≤ İtr 3,5 2 1 5 2,5 1,3 7 3,5 1,7 9 4 2
İtr ≤ İ ≤ İmax 3,5 2 0,7 4,5 2,5 1 7 3,5 1,3 9 4 1,5
Çoxfazalı sayğac - əgər birfazalı yüklə işləyirsə
İtr ≤ İ ≤ İmax 4 2,5 1 5 3 1,3 7 4 1,7 9 4,5 2
Sayğac dəyişən cərəyan yük rejimində işləyirsə, xəta faizi aşağıdakı cədvəldə göstərilən hədləri aşmamalıdır. Normalaşdırılmış iş rejimində və işçi temperatur üçün cərəyan yükünün müəyyən səviyyələrində yol verilən maksimal xəta YMX (faizlə)
9.4. İstilik sərfinin uçotu üzrə ölçmələr:
9.4.1. istilik sərfinin ölçülməsi istilik sayğacları üçün göstərilən dəqiqlik sinifləri müəyyən edilmişdir: 1,2, 3. sinif 1: Ef = (1+ 0,01 qp/q), sinif 2: Ef = (2 + 0,02 qp/q ), sinif 3:Ef =(3% +0,05 qp/q), burada Ef - xətası sərf və kütlənin və ya həcmin vericisinin çıxış siqnalları arasında asılılığın göstərilən qiymətini həqiqi qiymətlə əlaqələndirir
± 5%-dən çox olmamalıdır ±5% -dən çox olmamalıdır ±5%-dən çox olmamalıdır
1
2 3 4 temperatur vericiləri cütünün, faizlə ifadə olunmuş yol verilən maksimal nisbi xətası
Et= (0,5 + 3 ∆θmin/∆θ),
burada Et xətası, temperatur vericiləri cütünün çıxışı ilə temperaturlar fərqi arasındakı asılılığın göstərilən qiymətini həqiqi qiymətlə əlaqələndirir hesablayıcının faizlə ifadə olunmuş yol verilən maksimal nisbi xətası
Ec= (0,5 + ∆θmin/∆θ), burada Ec xətası, istiliyin göstərilən qiymətini həqiqi qiyməti ilə əlaqələndirir
vahid mükəmməl konstruksiyalı istilik sayğacları üçün, həqiqi qiymətdən yol verilən maksimal nisbi xəta hər bir dəqiqlik sinfi üçün
1 sinfi üçün:
E= Ef +Et+Ec ,
2 sinfi üçün:
E= Ef +Et+Ec ,
3 sinfi üçün:
E= Ef +Et+Ec
10. Dövlətin müdafiəsi və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üzrə ölçmələr
Ölçmələrin tərkibi və onlara olan tələblər dövlətin müdafiəsi və təhlükəsizliyi sahəsində fəaliyyəti həyata keçirən müvafiq orqanlar (Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Fövqəladə Hallar Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Sərhəd Xidməti, həmçinin dövlətin müdafiəsi üzrə sifarişləri yerinə yetirən Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Sənayesi Nazirliyi) tərəfindən müəyyən olunur.
11. Bank, vergi və gömrük əməliyyatlarının həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr
11.1. Külçə və sikkə şəklində olan qiymətli metalların kütləsinin ölçülməsi (qızıl, gümüş) 1 q ÷ 34 kq III dəqiqlik sinfi (yüksək)
11.2. Gömrük terminallarından keçən yüklərin kütləsinin ölçülməsi 1q ÷ 100000 kq orta dəqiqlik sinfi
1 2 3 4
11.3. Spirtin və spirt tərkibli məhlulların xüsusiyyətlərinin ölçülməsi (0,02 ÷ 150) dm3/dəq
(0,2 ÷ 1,0) kq/m3 ± (0,1 ÷ 1) %
± (0,1 ÷ 1,5) kq/m3
11.4. Təbii qazın miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 6000) m3/saat ± (1 ÷ 5) %
± (0,05 ÷ 0,5) %
(hesablayıcının korrektorları)
qazın temperaturu (-40 ÷ 150) °С
təzyiq (0,7 ÷ 160) kqQ/sm2
diferensial təzyiq
40 kqQ/m2 ÷ 6,3 kqQ/sm2
11.5. Şəffaf neft məhsullarının miqdarının ölçülməsi (0,02 ÷ 150) dm3/dəq
(0,2 ÷ 1,0) kq/m3
(-40 ÷ +50) °С ± (0,1 ÷ 1) %
± (0,1 ÷ 1,5) kq/m3
± (0,1 ÷ 1) °С
(3 ÷ 50) m3
(5 ÷ 160) l/dəq ± (0,15 ÷ 0,5) %
± (0,25 ÷ 0,5) %
11.6. Mühərrik yağlarının həcminin ölçülməsi (4 ÷ 25) l/dəq ± (0,5 ÷ 1,0) %
11.7. Sıxılmış qazın miqdarının ölçülməsi (5 ÷ 80) l/dəq ± (0,5 ÷ 1,5) %
11.8. Spirtin həcminin ölçülməsi
(750 ÷ 10000) dm3 ± (0,2 ÷ 0,4) %
12. Fövqəladə hallarda təhlükəsizliyin təmin edilməsi üzrə ölçmələr
12.1. Hava sürətinin ölçülməsi
(1 ÷ 70) m/s ± 0,1 %
12.2. Su axımının sürətinin ölçülməsi
(1 ÷ 20) m/s ± 5 %
12.3. İstiqamətin sürətinin ölçülməsi
(0 ÷ 360) ° ± (1 ÷ 5) °
12.4. Müxtəlif mühitlərdə temperaturun ölçülməsi
(-100 ÷ 50) °С ± 0,5 °С
12.5. Nisbi rütubətin ölçülməsi
(10 ÷ 100) % ± (0,1 ÷ 5) %
12.6. Atmosfer təzyiqinin ölçülməsi
(80 ÷ 106) kPа ± (5 ÷ 20) Pа
12.7. Su səthində əmələ gələn dalğaların ölçülməsi (0 ÷ 30) m ± 0,1%
± 0,1 m
12.8. Mayenin səviyyəsinin ölçülməsi (15 ÷ 100) m ± 0,1 %
± 3 mm
1 2 3 4
12.9. Təhlükəsizliyin təmin edilməsi zamanı hava axınının sürətinin ölçülməsi (yüksək- hündürlüklü tikinti obyektləri, yükqaldırıcı mexanizmlər, dəniz neft buruqları, gəmilər və s.) (0,1 ÷ 60) m/s ± (0,1+0,05V) m/s
12.10. Oksigen sistemlərində və digər həyati əhəmiyyətli sistemlərdə təzyiqin ölçülməsi ± 1,5 %
12.11. Çirkab, texnoloji, təbii və içməli sularda neft məhsullarının qatılığının təyini (0,04 ÷ 1000,0) mq/dm3 ± (0,5 ÷ 2) mq/dm3
13. Geodeziya və kartoqrafiya sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr
13.1. Yer səthində olan obyektlərin formasının və ölçülərinin təyini (0 ÷ 360) buc. qrad OKX 2 buc. s
- 1•10-6 m
- OKX 0,3 mm 1 km ikiqat gedişə
13.2. Yer səthində qravimetrik ölçmələr - OKX 2 mkGal
13.3. Torpaqların bölüşdürülməsi zamanı ölçmələr - OKX 0,1 mm (kadastr xəritələri və planları miqyasında)
13.4. Real zaman rejimində obyektlərin naviqasiya-zaman parametrlərinin təyini 5 МHs 1 Hs ≤ ±1•10-13 Hs
12 aya
OKX ≤ 3• 10-14 Hs
sutkada
14. Hidrometeorologiya sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr
14.1. Kütlənin ölçülməsi ilə bağlı laborator tədqiqatlar 2•10-6 ÷ 50 kq 1, 2, 3 və 4 dəqiqlik sinfi (xüsusi, yüksək və orta)
1
2 3 4
14.2. Hava və su axınının fiziki parametrlərinin ölçülməsi (1 ÷ 70) m/s ± 0,1 %
(1 ÷ 10) m/s ± 5 %
(0,1 ÷ 40) m/s ± (0,05+0,05V) m/s
14.3. Axının istiqamətinin təyini (0 ÷ 360)° ± (1 ÷ 5)°
14.4. Havanın və suyun temperaturunun ölçülməsi (-100 ÷ 50) °С ± 0,5 °С
(-70 ÷ 150) °С ± (0,3 ÷ 0,5) °С
14.5. Havanın nisbi rütubətinin ölçülməsi (10 ÷ 100) % ± (0,1 ÷ 5) %
(0 ÷ 100) %
şeh nöqtəsi -80 ÷ 80 °С ± (1,0 ÷ 10) %
± (0,8 ÷ 5) °С
(0 ÷ 100) % ± (1 ÷ 10) %
14.6. Su səthinin dalğalanmasının ölçülməsi (0 ÷ 30) m ± 0,1 %
± 0,1 m
14.7. Su hövzələrində suyun səviyyəsinin ölçülməsi (15 ÷ 100) m ± 0,1 %
± 3 mm
14.8. Küləyin orta sürətinin
ölçülməsi, Vort (0,5 ÷ 55) m/s Vort 5 m/s olarsa ± 6 %
14.9. Küləyin istiqamətinin ölçülməsi, dərəcə (0 ÷ 360)o ± 5o
14.10. Atmosfer təzyiqinin ölçülməsi (600 ÷ 1100) hPa ± 0,3 hPa
14.11. Havanın nisbi rütubətinin ölçülməsi (10 ÷ 100) % t - 10 oC ÷ t <= 90 oC olarsa ± 5 %;
t = (91 ÷ 100) oC olarsa
± 3%
14.12. Torpaq səthinin temperaturunun ölçülməsi (-60 ÷ 70) oC ± 0,5 oC
14.13. Müxtəlif açıq qoyulmuş dərinliklərdə torpaq səthinin temperaturunun ölçülməsi (-40 ÷ 50) oC ± 0,2 oC
1
2 3 4
14.14. Yağıntıların miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 200) mm ± (0,1 ÷ 15) mm
14.15. Qar örtüyünün hündürlüyünün ölçülməsi (0 ÷ 1000) sm ± 1sm
14.16. Günəş şəfəqlənməsinin müddətinin ölçülməsi (0 ÷ 24) st ± 0,1 st
14.17. Buludların aşağı sərhədinin hündürlüyünün ölçülməsi (15 ÷ 2000) m H = 100 m olarsa ± 10%
14.18. Meteoroloji görüntünün uzunluğunun ölçülməsi (50 ÷ 70000) m S 500 m olarsa ± 20 %
14.19. Birbaşa günəş radiasiyasının ölçülməsi (0,04 ÷ 1,10) kVt/m2 ± 3 %
14.20. Radiasiya balansının ölçülməsi (0,01 ÷ 1,10) kVt/m2 ± 20 %
14.21. Dərinliyə buraxılmış nöqtədə temperaturun ölçülməsi (30 ÷ 50) oC ± 0,5 oC
14.22. Şumlanmış torpağın temperaturunun ölçülməsi (0 ÷ 50) oC ± 0,5 oC
14.23. Torpağın nəmliyinin ölçülməsi (3 ÷ 45) % ± 3 %
14.24. Kütlənin ölçülməsi:
- yaşıllığın
- torpağın
(0,005 ÷ 10) kq
(0,005 ÷ 0,5) kq
± (0,001 ÷ 0,005) kq
± 0,0001 kq
14.25. Havanın aeroloji zond vasitəsilə temperaturunun ölçülməsi ( - 90 ÷ 60) oC ± 1 oC
14.26. Havanın aeroloji zond vasitəsilə nisbi rütubətinin ölçülməsi (0 ÷ 100) % ± 15 %
14.27. Havanın atmosfer təzyiqinin aeroloji zond vasitəsilə ölçülməsi (1070 ÷ 100) hPa ± 2 %
1
2 3 4
14.28. Su axımının sürətinin ölçülməsi (0,03 ÷ 5,0) m/s ± (1,5 ÷ 30) %
14.29. Su yığımı hövzələrində suyun temperaturunun ölçülməsi (10 ÷ 30) oC ± 0,1 oC
14.30. Su yığımı hövzələrində suyun səviyyəsinin ölçülməsi (0 ÷ 20) m H 10 m olarsa ± 0,2 %
14.31. Dənizin temperaturunun ölçülməsi (5 ÷ 45) oC ± 0,1 oC
14.32. Dəniz axınının sürətinin ölçülməsi (0,001 ÷ 6) m/s ± (0,02 ÷ 0,32) m/s
14.33. Dəniz suyunun duzluğunun ölçülməsi (0 ÷ 40) ‰ ± 0,001 ÷ 0,1 ‰
14.34. Hidrostatik təzyiqin ölçülməsi (0 ÷ 60) MPa ± (Pmax ∙5 ∙10-4) ÷
(Pmax 0,3∙10-2) MPa
14.35. Dəniz səviyyəsinin ölçülməsi (0 ÷ 12) m ± (0,0÷0,07) m
14.36. Dalğa hündürlüyünün ölçülməsi (0,05 ÷ 14) m H 5 m olarsa
± (0,52 ÷ 1,5) m
14.37. Dalğa müddətinin ölçülməsi (1 ÷ 100) s ± 0,5 s
14.38. Yerətrafı kosmik fəzada proton selinin sıxlığının ölçülməsi (Ep=0,1 keV÷600 MeV üçün) (10 ÷ 109) sm-2 ∙ s-1 ± 25 %
14.39. Yerətrafı kosmik fəzada elektron selinin sıxlığının ölçülməsi (Ee=0,1 keV÷10 MeV üçün) (10 ÷ 109) sm-2∙ s-1 ± 25 %
14.40. Yerətrafı kosmik fəzada Günəşin rentgen şüalanmasının sıxlığının ölçülməsi (Er=(1÷10) keV üçün) (10-8 ÷ 10-2) Vt/m2 ± 25 %
1 2 3 4
14.41. Yer səthində maqnit induksiyasının ölçülməsi (10 ÷ 105) nTl ± 5 %
14.42. İonosferin F2 qatından əks etdirilən dalğanın maksimal tezliyinin ölçülməsi (1 ÷ 20) MHs ± 0,2 MHs
14.43. İonosferdə olan elektronların tam miqdarının ölçülməsi (1016 ÷ 1018) m-2 ± 2 ∙1016 m-2
14.44. Günəşin ultrabənövşəyi şüalanmasının axınının enerjisinin ölçülməsi (5 ∙10-3 ÷ 2 ∙10-2) Vt/m2 ± 25%
15. Məhsulların (işlərin, xidmətlərin) normativ hüquqi aktlarla müəyyən edilmiş məcburi tələblərə uyğunluğunun qiymətləndirilməsi sahəsində fəaliyyətin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr
Ölçmələrin tərkibi və onlara olan tələblər Azərbaycan Respublikasında qüvvədə olan dövlət standartları, habelə beynəlxalq (regional), dövlətlərarası standartlar və digər normativ hüquqi aktlarla tənzimlənir.
16. Rəsmi idman yarışlarının keçirilməsi, idmançıların hazırlanması
sahəsi üzrə ölçmələr
16.1. Zamanın ölçülməsi 60 dəq. qədər ± 0,01 s
60 dəq. artıq ± 0,1 s
16.2. Uzunluğun ölçülməsi 100 mm qədər ± 0,05 mm
1000 mm artıq ± 0,15 mm
(1 ÷ 100 ) m ± 1 mm
1000 m qədər ± 0,1 m
16.3. Kütlənin ölçülməsi 50 kq qədər ± 20 q
200 kq qədər ± 50 q
500 kq ± 200 q
17. Dövlət orqanlarının ölçmələrin məcburi aparılması barədə qərarlarının icrası üzrə ölçmələr
17.1. Kriminalistik laboratoriyalarda malların və materialların kütləsinin ölçülməsi (2-10-6 ÷ 50) kq 1, 2, 3 və 4 dəqiqlik sinfi (xüsusi, yüksək və orta)
17.2. Müxtəlif obyektlərdə üzvi və qeyri-üzvi maddələrin keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərinin analizi (0 ÷ 100) % OKX (1 ÷ 10) %
1
2 3 4
17.3. İnsan nəfəsində etanolun miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 2000) mq/m3 ± (10 ÷ 20) %
17.4. Müşahidə edilən obyektlərin tədqiq edilməsi zamanı xətti parametrlərin ölçülməsi (0,05 ÷ 20) mm ± 0,05 mm
(0,1 ÷ 150) mm ± 0,1 mm
(1 ÷ 1000) mm ± 1,0 mm
(1∙10-5 ÷ 1∙10-2) m ± 1∙10-5 m
17.5. Tədqiq olunan obyektlərin künc parametrlərinin ölçülməsi (1 ÷ 360)o ± 1,0 o
17.6. Materialların və məhsulların kütləsinin ölçülməsi (0,001 ÷ 600) karat ± 0,001 karat
(0,01÷ 6000) N ± 0,01 N
(1∙10-6 ÷ 2∙10-2) kq ± 1∙10-6 kq
17.7. Maddənin həcminin ölçülməsi (1 ÷ 50) ml ± 1 ml
(1 ÷ 250) ml ± 2 ml
(1 ÷ 1000) ml ± 10 ml
(1∙10-4 ÷ 1∙10-3) l ± 1∙10-4 l
17.8. Müxtəlif mühitlərin temperaturunun ölçülməsi (100 ÷ 1500) oC ± 1,0 oC
17.9. Zaman intervallarının ölçülməsi (1÷36000) s ± 1 s
17.10. Mərminin uçuş sürətinin ölçülməsi (50 ÷ 1300) m/s ± 1,0 %
17.11. Təyin olunmuş azalma təzyiqinin ölçülməsi (0 ÷ 9,81) m/s2 ± 4,0 %
17.12. Əyləc pedalına tətbiq edilən qüvvənin ölçülməsi (0 ÷ 100) N ± 5,0%
17.13. Yayın dartınma qüvvəsinin ölçülməsi (0 ÷ 1000) N ± 1,0 N
17.14. Kriminalistik laboratoriyalarda Vikkers şkalası üzrə material və məmulatların bərkliyinin ölçülməsi (50 ÷ 1500) NV ± 3%
17.15. Kriminalistik laboratoriyalarda HRC şkalası üzrə material və məmulatların bərkliyinin ölçülməsi (20 ÷ 35) HRC ± 2,0 HRC
(35 ÷ 50) HRC ± 1,5 HRC
1
2 3 4
17.16. Cərəyan şiddətinin və gərginliyin ölçülməsi (0 ÷ 1000) V ± (0,01 ÷ 2) %
(0 ÷ 100) A ± (0,01 ÷ 2) %
17.17. Radio siqnalların və gərginlik zəncirlərinin qüvvəsinin ölçülməsi (0 ÷ 100) Vt ± (0,1÷2) %
17.18. Ekspertizaya aparılan zaman elektrik siqnallarının amplitudasının ölçülməsi (0 ÷ 1000) V ± (0,01÷5) %
17.19. Ekspertizaya aparılan zaman elektrik siqnallarının tezliyinin ölçülməsi (0 ÷ 10) QHs ± 0,5 %
17.20. Ekspertizaya aparılan zaman elektrik siqnallarının impulsunun müddətinin ölçülməsi (0 ÷ 100) s ± (0,01÷0,5) %
17.21. Ekspertizaya aparılan zaman keçirilmə zolağında televiziya siqnalının amplituda-tezlik xarakteristikasının ölçülməsi (0 ÷ 6) MHs ± 2 %
17.22. Ekspertizaya aparılan zaman televiziya siqnalının tam əhatəsinin ölçülməsi (0,1 ÷ 1,5) V ± 1 %
17.23. Ekspertizaya aparılan zaman televiziya siqnalının zaman intervallarının ölçülməsi 20 hs ÷ 50 ms ± 0,8 %
17.24. Maddələrin qatılığının ölçülməsi (1∙10-12 ÷ 1∙102) q/l ± (30 ÷ 5) %
(0,0001÷ 100) % ± (0,1 ÷ 5) %
17.25. Kriminalistik laboratoriyalarda materialların sıxlığının ölçülməsi (0,50 ÷ 2,50) kq/dm3 ± 1∙10-5 kq/dm3
17.26. Məhlulun optiki sıxlığının UB dalğa intervalında ölçülməsi 0 ÷ 3 ± (0,0015 ÷ 0,1)
1
2 3 4
17.27. Məhlulun optiki sıxlığının görünən diapazonda ölçülməsi 0 ÷ 3 ± (0,001 ÷ 0,1)
17.28. Sındırma əmsalının ölçülməsi 1,30 ÷ 1,70 ± 0,001
17.29. UB diapazonda mayedə udulma əmsalının ölçülməsi (0,10 ÷100) % ± 0,3 %
17.30. Görünən diapazonda mayedə udulma əmsalının ölçülməsi (0,10 ÷ 100) % ± 0,3 %
17.31. Mühitin turşuluğunun ölçülməsi pH (0 ÷ 14,00) ± 0,01
18. Dövlət nəzarəti tədbirlərinin həyata keçirilməsi üzrə ölçmələr
18.1. İnsan nəfəsində etanolun miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 2000) mq/m3 ± (10 ÷ 20) %
18.2. Müxtəlif obyektlərdə üzvi və qeyri-üzvi maddələrin keyfiyyət və kəmiyyət göstəricilərinin analizi (0 ÷ 100) % OKX (1 ÷ 10) %
18.3. Nəqliyyat vasitələrinin hərəkət sürətinin ölçülməsi:
18.3.1. dopler sürətölçənləri üçün (nəqliyyat vasitəsinin koordinatları təyin edən dopler sürətölçənləri də daxil olmaqla) (20 ÷ 250) km/st ± (2 ÷ 3) km/st
18.3.2. qeyri-dopler sürətölçənləri üçün:
video kadrların istifadəsi ilə
lazer metodları ilə (0 ÷ 250) km/st
(0 ÷ 250) km/st ± (5 ÷ 8) km/st
± (2 ÷ 5) km/st
18.4. Nəfəsdə etanol buxarının miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 0,5) mq/l ± 0,5 mq/l
(0,5 ÷ 0,95) mq/l ± 10 %
18.5. Avtonəqliyyat vasitəsinin oxuna düşən ilkin yükün ölçülməsi (0 ÷ 5000) kq ± 10 kq
(200 ÷ 20000) kq ± 30 kq
18.6. Avtonəqliyyat vasitəsinin kütləsinin ölçülməsi (200 ÷ 45000) kq ± (0,1 ÷ 3) %
1 2 3 4
18.7. Avtonəqliyyat vasitəsinin kənar işıqlarının gücünün ölçülməsi (0 ÷ 50000) kd ± 15 %
18.8. Avtonəqliyyat vasitəsinin tormoz sisteminin xüsusi əyləc qüvvəsinin ölçülməsi (0 ÷ 1∙104) ± 3 %
18.9. Avtonəqliyyat vasitələrinin təkərlərinin protektorlarında hündürlüyün ölçülməsi (0 ÷ 125) mm ± 0,1 mm
18.10. Avtonəqliyyat vasitələrinin səs – küyünün ölçülməsi (30 ÷ 130) dB ± 1 dB
18.11. Avtonəqliyyat vasitələrinin şüşələrinin işıq keçirməsinin ölçülməsi (0,4 ÷ 100) % ± 2 %
18.12. Avtonəqliyyat vasitələrinin tüstülüyünün ölçülməsi (0 ÷ 100) % ± (0,5 ÷ 1,0) %
18.13. Avtonəqliyyat vasitələrinin ixrac qazlarında dəm qazının miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 7) % mütləq
± (0,02 ÷ 0,2) mln-1
nisbi ± (3÷6) %
18.14. Avtonəqliyyat vasitələrinin ixrac qazlarında karbohidrogenlərin miqdarının ölçülməsi (0 ÷ 3000) mln-1 mütləq
± (4 ÷ 20) mln-1
nisbi ± (3÷6)%
18.15. Avtomobil yollarının geometrik parametrlərinin ölçülməsi:
18.15.1. yol hissələrinin uzunluğu 1000 m ± 0,1 m
± 1,0 m
18.15.2. döngə bucağı ± 180 o ± 1,5√n (n-ölçülən bucaqların sayıdır)
18.15.3. döngə radiusu (10 ÷ 3000) m ± 10 %
1 2 3 4
18.15.4. yol örtüyünün düzgünlüyü (0 ÷ 200) sm/km ± 10 %
18.15.5. yol örtüyünün mikroprofili (0,001 ÷ 0,150) m ± 10 %
18.15.6. yol örtüyünün eni (0,003 ÷ 0,150) m ± 0,002 m
18.15.7. yol örtüyünün elastikliyi (0,2 ÷ 1,5) mm ± 5 %
18.15.8. yol örtüyünün qalınlığı (0,05 ÷ 0,50) m ± 0,02 m
18.16. Avtomobil yollarının kənarlarının geometrik parametrlərinin ölçülməsi (0 ÷ 100) m ± 0,01 m
(100 ÷ 1000) m ± 1 m
18.17. Nəqliyyat vasitələrinin təkərlərinin yol səthi ilə ilişmə əmsalının ölçülməsi 0,1 ÷ 0,7 ± 0,05
18.18. Yol səthinin işıqlanma səviyyəsinin ölçülməsi (10 ÷ 2 ∙105) lk ± 8 %
18.19. Yol səthinin parlaqlığının ölçülməsi (10 ÷ 2 ∙105) kd/m2 ± 10 %
18.20. Yol nişanlarının parlaqlığının ölçülməsi (0 ÷ 100) % ± 2 %
18.21. Yol cizgilərinin parlaqlığının ölçülməsi (0 ÷ 100) % ± 2 %
18.22. Yolun eninə mailliyinin ölçülməsi (-56 ÷ 120) ‰ ± 2 ‰
18.23. Yolun uzununa mailliyinin ölçülməsi (-56 ÷ 120) ‰ ± 2 ‰
18.24. Yol səthinin hamarlığının ölçülməsi (-56 ÷ 120) ‰ ± 2 ‰
18.25. Mühəndis qurğularının hündürlüyünün ölçülməsi (0 ÷ 100) m ± 2 mm
18.26. Sükan idarəetmə mexanizminin lüftünün cəminin ölçülməsi ± (0 ÷ 10) o ± 0,5 o
± (10 ÷ 120) o ± 1 o
18.27. Əyləc məsafəsinin ölçülməsi (0 ÷ 50) m ± 5 %
18.28. İdarəetmə orqanlarına olan təsir edən qüvvənin ölçülməsi (0÷2000) N ± 7 %
18.29. Təyin olunmuş azalma təcilinin ölçülməsi (0 ÷ 10) m/s2 ± 4 %
1 2 3 4
18.30. Pnevmatik və ya pnevmohidravlik tormoz sistemində hava təzyiqinin ölçülməsi (0 ÷ 20) MPa ± 5 %
18.31. Ətalətli əyləclə təchiz olunmuş qoşquların qoşqu mexanizminin itələmə qüvvəsinin ölçülməsi (0 ÷ 5000) N ± 5 %
18.32. Tormozlanma üfüqi meyilli meydançanın ölçülməsi (0 ÷ 40) % ± 1 %
18.33. Əyləc sisteminin işədüşmə müddətinin ölçülməsi (0 ÷ 2) s ± 0,1s
18.34. Əyləc sisteminin gecikmə müddətinin ölçülməsi (0 ÷ 2) s ± 0,1 s
18.35. Yavaşıtma təcilinin ölçülməsi (0 ÷ 2) s ± 0,1 s
18.36. Pnevmoşassili nəqliyyat vasitələrində şassinin çıxışında quraşdırılmış nizamlayıcıda təzyiqin ölçülməsi (0 ÷ 20) MPa ± 5 %
18.37. Nəqliyyat vasitələrinin təkərlərində təzyiqin ölçülməsi (0,1 ÷ 2,0) MPa ± (0,01 ÷ 0,2) MPa
18.38. Avtonəqliyyat vasitələrinin sükan mexanizminin nasosunun, qayışının dartılma qüvvəsinin ölçülməsi (0 ÷ 1000) N ± 7 %
18.39. Yol cizgilərinin işığı qaytarma əmsalının ölçülməsi (0 ÷ 2000) mkd/m2 lk ± 10 %
18.40. Yol nişanlarının işığı qaytarma əmsalının ölçülməsi (0 ÷ 2000) mkd/m2 lk ± 10%
18.41. Yol cizgilərinin rəng koordinatının ölçülməsi x = 0,004 ÷ 0,734
y = 0,005 ÷ 0,834 x üçün ± 0,01
y üçün ± 0,02
18.42. Yol nişanlarının rəng koordinatının ölçülməsi x = 0,004 ÷ 0,734
y = 0,005 ÷ 0,834 x üçün ± 0,01
y üçün ± 0,02
1 2 3 4
18.43. Yol işıqforlarının rəng koordinatının ölçülməsi x = 0,004 ÷ 0,734
y = 0,005 ÷ 0,834 x üçün ± 0,01
y üçün ± 0,02
18.44. Yol işıqforlarının işıq şiddətinin ölçülməsi (0 ÷ 200000) lk ± 8 %